Wolny jak ptak? Niestety nie w przestrzeni miejskiej. Jak pokazują badania, kolizje ptaków z przeszkleniami należą do najczęstszych i najpoważniejszych zagrożeń dla ptasiej fauny w środowiskach zurbanizowanych. W Stanach Zjednoczonych trwające od lat badania wykazały, że każdego roku ponad 1 miliard ptaków ginie wskutek zderzeń z oknami i szklanymi fasadami budynków.
Najnowsze dane opublikowane w 2024 roku przez American Bird Conservancy, we współpracy z Fordham University, NYC Bird Alliance i Stony Brook University[1], rzucają nowe światło na skalę tego problemu. Analiza losów ponad 3000 ptaków rannych w kolizjach wykazała, że tylko 40% z nich przeżywa mimo profesjonalnej opieki rehabilitantów dzikich zwierząt. To odkrycie stawia pod znakiem zapytania dotychczasowe metody szacowania skali zjawiska, sugerując, że wiele przypadków śmiertelnych pozostaje niezarejestrowanych.
W Polsce skala problemu wciąż pozostaje niedookreślona – głównie z powodu braku systemowych badań, rejestrów i procedur raportowania kolizji. Jak podkreśla Sekcja Współpracy i Interwencji Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika (SWiP PTA), choć zjawisko jest powszechnie obserwowane, nie istnieją oficjalne dane pozwalające na oszacowanie liczby przypadków[2].
Czy w takim razie istnieje skuteczna ochrona ptaków przed kolizjami? Jak zwiększyć świadomość architektów, inwestorów czy zarządców budynku, aby już na etapie projektowania szukali takich rozwiązań, które zapewnią ochronę ptakom? Mimo iż w naszym kraju brak jest przepisów nakazujących stosowanie elementów znakowania przeszkleń, które będą bezpieczne dla ptaków – rosnąca świadomość społeczna i wiedza na temat tworzenia zrównoważonej architektury sprawiają, że coraz częściej w projektach pojawiają się rozwiązania bird-friendly, czyli przemyślane, odpowiednio znakowane przeszklenia, które realnie ograniczają ryzyko kolizji.
[1] https://abcbirds.org/news/bird-building-collisions-study-2024
[2] https://swip-pta.com/dlaczego-ptaki-zderzaja-sie-z-szybami/#lista
Polskie rozwiązanie fasadowe w sercu Nowego Jorku
Jednym z przykładów odpowiedzialnego podejścia do projektowania z uwzględnieniem komfortu użytkowników i ochroną dzikich ptaków jest realizacja obiektu mieszkaniowego przy 170 W 225th Street w nowojorskiej dzielnicy Bronx, gdzie zastosowano specjalistyczne szkło 4BIRD® Etch od Saint-Gobain Glass. Dzięki współpracy z firmą Vitroterm-Murów, subtelny wzór na szkle stał się elementem gotowych formatek szklanych, które odbyły długą podróż z Polski do Stanów Zjednoczonych. Efekt? Fasada, która nie tylko spełnia wysokie standardy estetyczne i funkcjonalne, ale również aktywnie wspiera ochronę miejskiej fauny.
Inwestycja przy 170 W 225th Street to przykład nowoczesnego budownictwa wielorodzinnego, dla którego obowiązujące w Nowym Jorku przepisy (w szczególności NYC Local Law 15) narzucają konieczność stosowania materiałów minimalizujących ryzyko kolizji ptaków z elewacją.
Wspomniane prawo wprowadza obowiązek projektowania dolnych 23 metrów budynków z użyciem materiałów widocznych dla ptaków, m.in. szkła z odpowiednimi oznaczeniami.
Zaprojektowane z myślą o ptakach
Ptaki nie postrzegają szkła jako przeszkody, ponieważ przezroczyste powierzchnie ukazują przestrzeń znajdującą się za nimi, np. roślinność, niebo lub drogę przelotu, z kolei szyby refleksyjne odbijają otoczenie. W obu przypadkach tworzone jest złudzenie przestrzeni, która w rzeczywistości nie istnieje. Co ważne, większość ptaków ma oczy po bokach głowy, co daje im bardzo szerokie pole widzenia, ale kosztem percepcji na wprost, a to utrudnia im prawidłowe rozpoznanie przeszkody na linii toru lotu. W efekcie ptaki często lecą bezpośrednio na przeszklenie z dużą prędkością, nie zdając sobie sprawy z zagrożenia. Dlatego tak istotne są widoczne dla nich wzory na szkle, które sygnalizują obecność bariery w sposób dostosowany do sposobu widzenia.
Zastosowane w nowojorskiej inwestycji szkło 4BIRD® Etch posiada wzór trawiony kwasem naniesiony na szkło przeciwsłoneczne z rodziny COOL-LITE®. Z jednej strony ostrzega ptaki przez szklanym elementem, z drugiej – dzięki właściwościom powłoki – dba o właściwy klimat i ilość światła dziennego tak niezbędnego dla komfortu użytkowania przestrzeni. Podwójna korzyść – i dla ptaków, i dla mieszkańców.
Jak podkreśla Jakub Rydkodym, kierownik technicznego wsparcia sprzedaży Saint-Gobain Glass: – Naszą rolą jako producenta szkła jest kompleksowe doradztwo i dostarczanie gotowych rozwiązań dopasowanych do konkretnych potrzeb projektowych. Szkło bird-friendly, takie jak 4BIRD® Etch, to przykład, jak innowacyjne technologie mogą łączyć funkcję użytkową, estetykę oraz troskę o przyrodę. Cieszymy się, że bierzemy udział w realizacji, która nie tylko chroni bioróżnorodność, ale też kształtuje odpowiedzialne i zrównoważone podejście do architektury miast.
W projekcie kluczowe było nie tylko właściwe dobranie materiału, ale też jego odpowiednie przetworzenie. Za wykonanie szyb zespolonych odpowiadała firma Vitroterm-Murów, której doświadczenie w zakresie realizacji specjalistycznych projektów fasadowych odegrało istotną rolę.
– Nasze możliwości technologiczne pozwalają na precyzyjne przygotowanie formatek szklanych zgodnie z wymaganiami certyfikacji ABC (American Bird Conservancy). Przy tego typu realizacjach kluczowa jest nie tylko dokładność, ale i trwałość – formatki przygotowywane są w Polsce, a montaż odbywa się w warunkach klimatycznych Stanów Zjednoczonych. Dlatego przykładamy ogromną wagę do jakości obróbki i kontroli procesu na każdym etapie produkcji – zaznacza Krzysztof Koziarski, Sales Area Manager, Vitroterm-Murów.
Partnerstwo z misją
Współpraca Saint-Gobain Glass i Vitroterm-Murów to nie pierwszy wspólny projekt i z pewnością nie ostatni. Obie firmy od lat łączy przekonanie, że innowacje technologiczne w branży szklarskiej powinny uwzględniać zarówno jakość architektury, jak i jej wpływ na otoczenie naturalne. Odpowiedzialność ta przejawia się w dostarczaniu rozwiązań najwyższej jakości, dopasowanych do przeznaczenia budynku i potrzeb jego użytkowników — od zwiększonej izolacyjności cieplnej istniejących i nowych inwestycji, przez ochronę przed hałasem w obiektach miejskich, aż po maksymalne doświetlenie światłem dziennym w przestrzeniach biurowych, medycznych czy edukacyjnych.
W przypadku projektu realizowanego na Bronxie dodatkowym kluczowym aspektem była troska o bioróżnorodność oraz spełnienie wymogów lokalnych przepisów środowiskowych – w tym regulacji dotyczących ochrony gatunków w kontekście zabudowy miejskiej. To jeden z tych przykładów, gdzie technologia służy nie tylko estetyce i funkcjonalności, ale także ma wymierny wpływ na ochronę wszystkich formy życia – troszcząc się nie tylko o komfort człowieka, ale również o bezpieczeństwo dzikich gatunków współdzielących z nami miejską przestrzeń.